کمپیلوباکتر یکی از 4 عامل اصلی جهانی بیماری های اسهالی است. این شایع ترین عامل باکتریایی گاستروانتریت انسانی در جهان در نظر گرفته می شود. در آزمایشگاه رادگستر کارشناسان حرفه ای آزمایشات مرتبط با این باکتری را در بخش آزمایشگاه مواد غذایی به انجام میرسانند.

بیماری زا ترین باکتری های مواد غذایی

 

سایر باکتری ها و ویروس های مهم که باعث بیماری های ناشی از غذا می شوند عبارتند از:

کمپیلوباکتر و عفونت ناشی از آن

  • عفونت‌های کمپیلوباکتر عموماً خفیف هستند، اما می‌توانند در میان کودکان بسیار خردسال، سالمندان و افراد سرکوب‌شده سیستم ایمنی کشنده باشند.
  • گونه های کمپیلوباکتر را می توان با گرما و پختن کامل غذا از بین برد.
  • برای جلوگیری از عفونت کمپیلوباکتر، هنگام تهیه غذا، از رعایت اصول بهداشتی مواد غذایی اطمینان حاصل کنید.
کمپیلوباکتر
بار بیماری های منتقله از غذا، از جمله کمپیلوباکتریوز، قابل توجه است: هر سال تقریباً از هر 10 نفر یک نفر بیمار می شود و 33 میلیون سال زندگی سالم از دست می رود. بیماری های ناشی از غذا می تواند شدید باشد، به خصوص برای کودکان خردسال. بیماری‌های اسهالی شایع‌ترین بیماری‌های ناشی از غذای ناایمن هستند و سالانه 550 میلیون نفر (از جمله 220 میلیون کودک زیر 5 سال) بیمار می‌شوند. کمپیلوباکتر یکی از 4 عامل اصلی جهانی بیماری های اسهالی است.
بروز بالای اسهال کمپیلوباکتر و همچنین مدت زمان و عوارض احتمالی آن، آن را از منظر اجتماعی-اقتصادی بسیار مهم می کند. در کشورهای در حال توسعه، عفونت کمپیلوباکتر در کودکان زیر 2 سال به ویژه شایع است و گاهی اوقات منجر به مرگ می شود.
کمپیلوباکترها عمدتاً باکتری های مارپیچی شکل، “S” شکل یا منحنی میله ای شکل هستند. در حال حاضر، 17 گونه و 6 زیرگونه به جنس کمپیلوباکتر اختصاص داده شده است که شایع ترین آنها در بیماری های انسانی گزارش شده است C. jejuni (زیرگونه jejuni) و C. coli. گونه های دیگری مانند C. lari و C. upsaliensis نیز از بیماران مبتلا به بیماری اسهالی جدا شده اند، اما کمتر گزارش شده اند.

بیماری حاصل از باکتری کمپیلوباکتر

کمپیلوباکتریوز بیماری ناشی از عفونت با کمپیلوباکتر است:
  • شروع علائم بیماری معمولاً 2 تا 5 روز پس از عفونت با باکتری رخ می دهد، اما می تواند بین 1 تا 10 روز باشد.
  • شایع ترین علائم بالینی عفونت کمپیلوباکتر شامل اسهال (اغلب خونی)، درد شکم، تب، سردرد، تهوع و/یا استفراغ است. علائم معمولاً 3 تا 6 روز طول می کشد.
  • مرگ ناشی از کمپیلوباکتریوز نادر است و معمولاً به کودکان بسیار خردسال یا بیماران مسن یا کسانی که قبلاً از یک بیماری جدی دیگر مانند ایدز رنج می برند محدود می شود.
  • عوارضی مانند باکتریمی (وجود باکتری در خون)، هپاتیت، پانکراتیت (به ترتیب عفونت های کبد و لوزالمعده) و سقط جنین با درجات فراوانی گزارش شده است. عوارض پس از عفونت ممکن است شامل آرتریت واکنشی (التهاب دردناک مفاصل که می تواند چند ماه طول بکشد) و اختلالات عصبی مانند سندرم گیلن باره، نوعی فلج فلج اطفال مانند فلج است که می تواند منجر به اختلال عملکرد تنفسی و عصبی شدید در یک ناحیه کوچک شود.

منابع و انتقال کمپیلوباکتر

گونه های کمپیلوباکتر به طور گسترده در اکثر حیوانات خونگرم پراکنده هستند. آنها در حیوانات غذایی مانند طیور، گاو، خوک، گوسفند و شترمرغ رایج هستند. و در حیوانات خانگی از جمله گربه و سگ. این باکتری در صدف ها نیز یافت شده است.
به طور کلی اعتقاد بر این است که راه اصلی انتقال از طریق غذا، از طریق گوشت و محصولات گوشتی نیم پز و همچنین شیر خام یا آلوده است. آب یا یخ آلوده نیز منبع عفونت است. بخشی از موارد به دنبال تماس با آب آلوده در طول فعالیت های تفریحی رخ می دهد.
کمپیلوباکتریوز یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که از حیوانات یا محصولات حیوانی به انسان منتقل می شود. اغلب، لاشه یا گوشت توسط مدفوع در هنگام کشتار توسط کمپیلوباکتر آلوده می شود. در حیوانات، کمپیلوباکتر به ندرت باعث بیماری می شود.
سهم نسبی هر یک از منابع فوق در بار کلی بیماری نامشخص است، اما اعتقاد بر این است که مصرف مرغ آلوده به طور کامل نپخته یکی از عوامل اصلی آن است. از آنجایی که شیوع با منشأ مشترک بخش نسبتاً کمی از موارد را تشکیل می دهد، اکثریت قریب به اتفاق گزارش ها به موارد پراکنده و بدون الگوی قابل تشخیص اشاره می کنند.
بنابراین برآورد اهمیت همه منابع شناخته شده بسیار دشوار است. علاوه بر این، شیوع گسترده کمپیلوباکتر نیز مانع از توسعه استراتژی های کنترل در سراسر زنجیره غذایی می شود. با این حال، در کشورهایی که استراتژی های خاصی برای کاهش شیوع کمپیلوباکتر در طیور زنده در نظر گرفته شده است، کاهش مشابهی در موارد انسانی مشاهده می شود.

رفتار کمپیلوباکتر

به طور کلی نیازی به درمان نیست، به جز جایگزینی الکترولیت و آبرسانی مجدد. درمان ضد میکروبی در موارد تهاجمی (زمانی که باکتری‌ها به سلول‌های مخاط روده حمله می‌کنند و به بافت‌ها آسیب می‌رسانند) یا برای از بین بردن حالت ناقل (شرایط افرادی که کمپیلوباکتر در بدن خود دارند و در حالی که بدون علامت هستند، باکتری را دفع می‌کنند) توصیه می‌شود.

روش های پیشگیری از ابتلا به کمپیلوباکتر

چندین استراتژی وجود دارد که می توان برای جلوگیری از بیماری کمپیلوباکتر استفاده کرد:

  • پیشگیری بر اساس اقدامات کنترلی در تمام مراحل زنجیره غذایی، از تولید کشاورزی در مزرعه گرفته تا فرآوری، ساخت و آماده سازی غذاها در سطح تجاری و داخلی است.
  • در کشورهای فاقد سیستم دفع فاضلاب کافی، مدفوع و اشیاء آلوده به مدفوع ممکن است نیاز به ضد عفونی کردن داشته باشند.
  • اقدامات برای کاهش شیوع کمپیلوباکتر در طیور شامل افزایش امنیت زیستی برای جلوگیری از انتقال کمپیلوباکتر از محیط به گله پرندگان در مزرعه است. این گزینه کنترل فقط در مواردی امکان پذیر است که پرندگان در شرایط بسته نگهداری شوند.
  • اقدامات بهداشتی خوب کشتار، آلودگی لاشه ها توسط مدفوع را کاهش می دهد، اما عدم وجود کمپیلوباکتر را در گوشت و فرآورده های گوشتی تضمین نمی کند. آموزش نگهداری بهداشتی مواد غذایی برای کارگران کشتارگاه و تولیدکنندگان گوشت خام برای به حداقل رساندن آلودگی ضروری است.
  • روش‌های پیشگیری از عفونت در آشپزخانه‌های خانگی مشابه روش‌هایی است که در برابر سایر بیماری‌های باکتریایی منتقله از غذا استفاده می‌شود.
  • درمان باکتری‌کشی، مانند حرارت دادن (به عنوان مثال، پختن یا پاستوریزه کردن) یا پرتودهی، تنها روش مؤثر برای از بین بردن کمپیلوباکتر از غذاهای آلوده است.

پاسخ WHO

در مشارکت با سایر ذینفعان، WHO به شدت از اهمیت ایمنی مواد غذایی به عنوان یک عنصر اساسی در تضمین دسترسی به رژیم های غذایی ایمن و مغذی حمایت می کند. WHO سیاست‌ها و توصیه‌هایی را ارائه می‌کند که کل زنجیره غذایی از تولید تا مصرف را پوشش می‌دهد و از انواع مختلف تخصص در بخش‌های مختلف استفاده می‌کند.

WHO در حال تلاش برای تقویت سیستم های ایمنی مواد غذایی در جهانی به طور فزاینده جهانی است. تنظیم استانداردهای بین‌المللی ایمنی مواد غذایی، افزایش نظارت بر بیماری‌ها، آموزش مصرف‌کنندگان و آموزش دست اندرکاران مواد غذایی در حمل و نقل ایمن غذا از جمله مهم‌ترین مداخلات در پیشگیری از بیماری‌های ناشی از غذا هستند.

WHO با همکاری سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) و مرکز همکاری WHO در دانشگاه اوترخت، گزارش دیدگاه جهانی کمپیلوباکتریوز را در سال 2012 منتشر کرد.

دیدگاه جهانی کمپیلوباکتریوز

سازمان جهانی بهداشت در حال تقویت ظرفیت های آزمایشگاه های ملی و منطقه ای در نظارت بر پاتوژن های غذایی مانند کمپیلوباکتر و سالمونلا است.

WHO همچنین نظارت یکپارچه بر مقاومت ضد میکروبی پاتوژن‌ها در زنجیره غذایی، جمع‌آوری نمونه‌ها از انسان، غذا و حیوانات و تجزیه و تحلیل داده‌ها در بخش‌ها را ترویج می‌کند.

گروه مشاوره سازمان جهانی بهداشت در مورد نظارت یکپارچه مقاومت ضد میکروبی (AGISAR)

WHO، به طور مشترک با فائو، با هماهنگ کردن تلاش‌های بین‌المللی برای تشخیص زودهنگام و واکنش به شیوع بیماری‌های ناشی از غذا از طریق شبکه مقامات ملی در کشورهای عضو، به کشورهای عضو کمک می‌کند.

شبکه بین المللی مقامات ایمنی مواد غذایی (INFOSAN)

WHO همچنین ارزیابی‌های علمی را به عنوان مبنای استانداردهای بین‌المللی غذا، دستورالعمل‌ها و توصیه‌هایی ارائه می‌کند که توسط کمیسیون FAO/WHO Codex Alimentarius برای جلوگیری از بیماری‌های ناشی از غذا تهیه شده است.

توصیه هایی برای عموم و مسافران برای جلوگیری از ابتلا به کمپیلوباکتر

راهنمایی های زیر به مردم کمک می کند در هنگام سفر ایمن بمانند:

  • اطمینان حاصل کنید که غذا به درستی پخته شده و هنگام سرو هنوز داغ است.
  • از شیر خام و محصولات تهیه شده از شیر خام خودداری کنید. فقط شیر پاستوریزه یا آب پز بنوشید.
  • از یخ اجتناب کنید مگر اینکه از آب سالم تهیه شده باشد.
  • هنگامی که ایمنی آب آشامیدنی مشکوک است، آن را بجوشانید، یا اگر امکان پذیر نیست، آن را با یک ماده ضدعفونی کننده مطمئن و کند رهش (معمولاً در داروخانه ها موجود است) ضد عفونی کنید.
  • دست ها را به طور کامل و مکرر با استفاده از صابون بشویید، به ویژه پس از تماس با حیوانات خانگی یا حیوانات مزرعه، یا پس از رفتن به توالت.
  • میوه ها و سبزیجات را با دقت بشویید، به خصوص اگر خام مصرف می شوند. در صورت امکان، سبزیجات و میوه ها باید پوست گرفته شوند.

توصیه هایی برای دست اندرکاران مواد غذایی

سازمان جهانی بهداشت راهنمایی های زیر را برای افرادی که غذا را به کار می گیرند ارائه می دهد:

  • متصدیان مواد غذایی حرفه ای و خانگی باید در هنگام تهیه غذا هوشیار بوده و قوانین بهداشتی تهیه غذا را رعایت کنند.
  • کارمندان حرفه ای مواد غذایی که از تب، اسهال، استفراغ یا ضایعات پوستی عفونی قابل مشاهده رنج می برند، باید فوراً به کارفرمای خود گزارش دهند.
  • پنج کلید WHO برای غذای ایمن‌تر به عنوان مبنایی برای برنامه‌های آموزشی برای آموزش مدیریت‌کنندگان مواد غذایی و آموزش مصرف‌کنندگان عمل می‌کند. آنها به ویژه در پیشگیری از مسمومیت غذایی مهم هستند. پنج کلید عبارتند از:
  1. تمیز نگه داشتن
  2. خام و پخته را جدا کنید
  3. کاملا غذا را بپزید
  4. مواد غذایی را در دمای ایمن نگه دارید
  5. استفاده از آب سالم و مواد اولیه.